Alıcı gerçekten malı almak ister, fakat aldığı malın parasını ödememek niyetinde olursa, bu niyet muameleye zarar vermez, fakat malın parasını satıcıya vermelidir. |
Müşteri, aldığı şeyin parasını daha sonra haram maldan vermek isterse, muamele sahihtir. Fakat borçlu olduğu miktarı helal maldan verdiğinde yükümlülüğü kalkar. |
Meşru olmayan haram eğlence aletlerinin alım satımı caiz değildir. Müşterek olan (yani hem meşru yerlerde hem de meşru olmayan yerlerde kullanılabilecek) radyo, teyp, video gibi aletlerin alım satımı caizdir. |
Helâl istifadesi olan bir şeyi, haram yolda kullanılması için örneğin, üzümü şarap yapılması için satmak, ister muamelede bu belirtilmiş olsun veya daha önce kararlaştırılıp bunun üzerine anlaşma yapılırsa, bu anlaşma haramdır. Fakat şarap yapılması için satmazsa, müşterinin bunu şarap yapımında kullanacağını bilse de anlaşma sahihtir. |
Canlı hayvanın heykelini yapmak, farz ihtiyat gereği haramdır. Fakat alım-satımını yapmanın sakıncası yoktur. Canlı hayvanın resmini yapmak caizdir. |
Kumar, hırsızlık veya batıl alış veriş yoluyla kazanılan bir şeyi almak, onda tasarruf etmeği gerektirirse haramdır. Eğer bir kimse onu satın alır ve satıcıdan da teslim alırsa, asıl sahibine geri vermesi gerekir. |
İç yağıyla karıştırılmış bir yağı satılır, satıcı "Bir kilo olan bu yağı sattım." der ve yağ denmeyecek kadar ondaki iç yağ oranı fazla olursa, alış-veriş batıldır. Ama iç yağ oranı, iç yağla karıştırılmış yağ, denecek kadar az olursa anlaşma sahihtir. Elbette müşterinin (maldaki eksiklikten dolayı) anlaşmayı bozma hakkı vardır, parasını da geri alabilir. Ama yağ ile içyağı birbirinden ayrı olursa, iç yağ oranında anlaşma batıldır. İç yağ satanın, onun için verilen para da müşterinindir. Hatta müşteri onda olan saf yağın anlaşmasını da bozabilir. Fakat sattığı yağı belirtmeksizin bir kilo olarak satar, daha sonra içyağı ile karıştırılmış yağdan verirse, müşteri o yağı iade edip, saf bir yağ talep edebilir. |
Ölçü ve tartıyla satılan bir cinsten bir şeyi, aynı cinsten fazlasına satarsa -mesela, bir kilo buğdayı bir buçuk kilo buğday karşılığında satarsa- bu iş faiz olur ve haramdır. Hatta bu iki maldan biri sağlam diğeri kusurlu, biri iyi diğeri kötü olsa, kıymet yönünden aralarında fark bulunsa, verdiği miktardan fazla alması durumunda faiz ve haramdır. Şu halde düzgün bakırı verir yerine verdiğinden fazla kırık bakır alırsa, pirincin iyisini verir daha fazla normal pirinç alırsa veya işlenmiş altını verir ondan fazla işlenmemiş altın alırsa, faiz ve haramdır. |
Eğer fazladan aldığı şeyin cinsi sattığı malın cinsinden farklı olursa, örneğin bir kilo buğday karşılığında bir kilo buğday ve bir kuruş para alırsa, yine faiz ve haramdır. Hatta fazla bir şey almayıp, alıcının kendisi için bir iş yapmasını şart koşarsa yine faiz ve haramdır. |
Az miktarı veren kimse ona bir şey ilave ederse, örneğin bir kilo buğday ve bir mendili, bir buçuk kilo buğdaya satarsa, mendili fazla alınan malın karşılığı olduğunu kastederse ve muamele de peşin olursa sakıncası yoktur. Yine her iki taraf bir şey eklerse, örneğin bir kilo buğday ve bir mendili, bir buçuk kilo buğday ve bir mendile satarsa, niyetleri de fazla olarak verilen yarım kilo buğday ve mendilin, diğer taraftaki mendilin karşılığı olursa, sakıncası yoktur. |