Nehc’ül-Belağa Nüshaları 2
Nehc’ül-Belağa Nüshaları 1
37-) 604. Yı l Nüshası
Musul’da yazılmış olan bu nüshe, daha sonra bağnaz bir insanın eline düşmüştür, bu şahıs nüshayı tahrif edip “Aleyhisselam” cümlelerini değiştirip “razıyellahu anhu” diye yazmıştır.
Bu nüsha Medrese-i Nemazi Huy kütüphanesinde 3000 numarada korunmaktadır.
38-) 604. Yıl Nüshası
Muhammed b. Ali Alevi Hüseyni Mametiri hattıyla H. 604 Zilkade ayı Pazartesi tarihiyle yazılmıştır. H. 706 yılı 8. Rebiulevvel Çarşamba günü tarihinde yazılmış olan Mevlana Hasan b. Hüseyin Şii Sebzevari’nin nüshasıyla tashih ve mukabele edilmiştir. Bu işi Cemal b. Şah Muhammed Fesai 1053 yılında sona erdirmiştir. Bu nüshayı eski milli şura meclisi kütüphanesinde 7075 numarada gördüm.
39-) 608. Yıl Nüshası
Bu nüsha Ali b. Tahir b. Ebi Sait hattıyla 608 yılı 7 Sefer tarihiyle yazılmıştır. Üstat Edip Ebu Yusuf Yakub b. Ahmet Nişaburi’nin hattı üzerinden istinsah edilmiş ve onun nüshasıyla mukabele ve tashih edilmiştir. Sonunda da Ahd-i Musennef nüshasından eklemeler yapılmıştır. Bu nüsha Tahran Üniversitesi Merkez kütüphanesi 1783 numarada korunmaktadır. (Fihristi Kitaphane, 8/334)
40-) 615. Yıl Nüshası
Abdulgafur bin Abdulgaffar bin Ahmet hattıyla 615 tarihiyle yazılmış olan bu nüsha Sultan 3. Ahmet kütüphanesinde-İstanbul Topkapı Sarayında- 2656 numarada korunmaktadır. Fihristi Arabi-i Kitaphane, 4/221
41-) 631. Yıl Nüshası
Ebu er-Rıza Seyyid Fazlullah Ravendi’nin torunu Hasan b. Muhammed b. Abdullah b. Ali Caferi Hüseyni hattıyla 631 Zilkade tarihiyle yazılmıştır. Bu nefis nüshayı Seyyid Muhammed Kazim Tabatabai Yezdi’nin oğlu Seyyid Muhammed Yezdi’nin varislerinin yanında gördüm. Bu nüshada besmele ve bazı başlıklar kufi hattıyla yazılmıştır. Müstedrek’ul Vesail 3/494, ez- Zeria 24/413, Mesadir-u Nehc’ul Belağa, 1/ 192
42-) 641. Yıl Nüshası
Bu nüshada Cafer b. Muhammed b. Sevid’in hattıyla 641 yılı Sefer ayı tarihiyle yazılmıştır. Sonuna da el Hutbet’ul Yetime eklenmiştir.
Bu nüsha Britanya-Londra müzesi kütüphanesinde OR. 6057 numarada korunmaktadır.
43-) 649. Yıl Nüshası
Bu nüsha Kıvam’ul İslam diye meşhur olan Ebi İhak İsmail b. Yakub el Cündi’nin hattıyla 649 yılı Zilkade ayının başlarında Cuma günü tarihiyle yazılmıştır. Katibinin Harezm’in Beldehul köyünde tahsil ettiği zamanda yazılmıştır. Bu nüsha tashih edilmiş üzerine talik ve haşiyeler yazılmıştır. Bazı sayfaları ise 11. asırda yazılmıştır. Bu nüsha Ayetullah’il Uzma Necefi-i Meraşi’nin kütüphanesinde 55 numarada korunmaktadır. (Fihrist-i Kütaphane 1/65)
44-) 660. Yıl Nüshası
Ebu Cafer Muhammed b. Muhammed b. Ebi Nasr b. Muhammed Ali hattıyla 660 yılının Recep ayının 4. Günü Cumartesi tarihiyle yazılmıştır. İhtimalen nüshanın katibi Seyyid Ziyauddin Fazlullah Ravendi’nin mektebinin öğrencisi olan Allame Edip Zeynuddin Ebu Cafer Muhammed b. Ebi Nasr b. Muhammed b. Ali Kummi’nin torunudur. Sözde beşinci asırda yazılmış olduğu söylenen bu nüsha altıncı asır da yazılmış diye tahrif edilmiştir.
Çok güzel bir hatla yazılmış olan bu nüshanın Besmele ve başlıkları Kufi hattıyla yazılmıştır. Bu nüsha eski şura meclisi kütüphanesinde 8344 numarada korunmaktadır.
45-) 667 veya 668. Yıl Nüshası
Seyyid Necm’ud-Din Ebu Abdillah Hüseyin b. Erdeşir b. Muhammed Taberi Enderavezi hattıyla Hille’de Sahib-i Zaman (a.s) makamında H. 667 Sefer ayı sonlarında Cumartesi tarihiyle yazılmıştır. (Tarih-i Sahib-i Riyaz’ul-Ulema’nın ve Üstat Muhammed Taki Daneşpejuh’un okuduğu gibi bu şekilde okumak da mümkündür.)
Mukabele ve tashih edilmiş olan bu nüsha büyük zatlar için defalarca okunmuştur. İçine icazetler ve bilağ yazılmıştır. Bu cümleden olarak Yahya b. Ahmed b. Ahmed b. Yahya b. Hasan b. Said Hezeli Hilli’nin, Hille’de katibi için H. 667 (veya 677) tarihinde yazmış olduğu icazettir. Bu nüsha da katibin rivayeti şerif Razi’ye kadar zikr edilmiştir. Ama ne yazık ki icazetin bazı kelimeleri silinmiş tümüyle okunmamaktadır. Bir müddet sonra bu nüsha Hille’den Necef-i Eşref’e intikal etmiş, Seyyid Muhammed b. Ebi’r-Rıza Avi’ye okunmuş daha sonra bu kitap Mü’minlerin Emiri Ali (a.s)’ın mutahhar türbesindeki sahih nüsha ile karşılaştırılmış ve üzerine bir çok açıklamalar yazılmıştır.
Daha sonra bu nüsha Necef’ten Hille’ye geri götürülmüş ve üzerine H. 728 Zilhicce tarihiyle Şeyh Hasan b. Hüseyin b. Hasan Serabeşunuy’un icazeti yazılmıştır.
Bu nüsha Ayetullah’ul-Uzma Hekim’in Necef’teki kütüphanesinde 139 numarada korunmaktadır.
46-) H. 669. Yıl Nüshası
669 yılının Recep ayı tarihiyle Tuğrul b. Abdullah’el Gizzi kütüphanesi için yazıldı.
Bu nüsha Amerika’daki Brinston kütüphanesinde 1902 numarada kayıtlıdır. (Fihristi Mah, s. 221)
47-) 673. Yıl nüshası
Akil b. Hüseyin b. Ebi el-Feth b. Ahmed b. Abdullah Hairi (Cabiri?) hattıyla birinci cildi 673 yılının Recep ayının 20. günü yazılmıştır. İkinci cildi ise aynı yılın Ramazan ayının yedinci günü Hille’de yazılmıştır. İlk sayfasında katibi “Akil b. Abdullah” ın imzası vardır.
Bu nüsha Britanya müzesi 472 numarada ADD.23 adıyla kayıtlıdır. (Fihristi Riv, s. 658)
48-) 674. Yıl Nüshası
Burhan en-Nizami olarak tanınan Muhammed b. el-Hüseyin el-Keçi hattıyla, 674 yılının Zilhicce ayının 24. Salı günü tarihiyle yazılmıştır.
Bu nüsha Nasiriye-i Lekehnü kütüphanesinde korunmaktadır. (Abakat’ul Envar sahibinin kütüphanesi)
49-) 675. Yıl Nüshası
İsmail b. Yusuf b. Ali b. Muhammed b. Eddin ? hattıyla H. 675 yılı, Sefer ayının 2’si Perşembe günü tarihiyle yazılmıştır. Bu nüsha Astan-i Kuds-i Rezevi kütüphanesinde 1862 numarada korunmaktadır. (Fihristi kütüphane 1/97)
50-) 675. Yıl Nüshası
Hasan b. İsmail b. İbrahim b. Ali b. Ebi’z-Zeyn Said Taberi’nin H. 675 yılının Cemadiy’el-Evvel ayının son Çarşamba günü tarihiyle yazdığı nüsha hamedan İ’timad’ud Devle kütüphanesinde korunmaktadır. (Tahran Üniversitesi Merkez kütüphanesi yayınları 5/346)
51-) 675. Yıl Nüshası
Bu nüshayı H. 1385 yılında Tebriz’de Hacı Hüseyin Ağa Nahcavani’nin yanında gördüm.
52-) 676. Yıl Nüshası
Bu nüsha Ali b. Selman b. Ebi el-Hasan b. ebi el-Ferec b. Muhammed b. Ebi el-Berekat’ın 676 yılının Şaban aynın 14’ü Salı günü tarihiyle yazdığı nüshadır.
Bu nüsha Kütüphane-i Milli-i Mülk’de 153 numarada kayıtlıdır. (Fihristi kütüphane Arapça bölümü, s. 785)
53-) 677. Yıl Nüshası
Hasan b. Mehdi Alevi Hasan-i Amuli Behlevi’nin 677 yılı Rebiulevvel ayının ortaları tarihiyle yazdığı nüshadır.
Bu nüsha Ayetullah’il Uzma Necefi Mer’aşi kütüphanesinde, 3994 numarada korunmaktadır. (Fihristi Kütüphane, 10/372)
54-) 680. Yıl Nüshası
Muhammed b. Ebi el-Mekarim’in 680 tarihiyle yazdığı nüshadır. Nefis süslemelerle bezenmiş; altın işlemeli ve hatlı başlık kullanılmıştır.
Bu nüsha Ayetullah’il Uzma Necefi Mer’aşi kütüphanesinde korunmaktadır.
55-) 682. Yıl Nüshası
Hüseyin b. Muhammed Hasani’nin Müminlerin Emiri Hz. Ali (a.s)’ın mutahhar kabrinde, Gıyas’ul-Hak Ve’d-Dünya Ve’d-Din Kütüphanesi için 682 tarihiyle yazdığı ve tehzib ettiği nüshadır. Bu nüsha güzel bir hatla yazılmış, nefis çizgilerle yaldızlanmış ve yanık renkli bir ciltle kaplanmıştır.
Bu nüsha Kahire, Tal’at Efendi kütüphanesinde, Dar’ul Kutub’il-Mısriyye’de, 4840 numarada kayıtlıdır. Üstat Ebulfazl Muhammed İbrahim kendisinin tahkikiyle basılan Şerh-i İbn-i Ebil Hadid kitabının önsüzünde tanıtmıştır.
56-) 683. Yıl Nüshası
Bu nüsha İbn-i el-Fahir diye tanınan Safiyuddin Abdulmümin b. Yusuf’un (Dr. Mustafa Cevad’ın yazdığı üzere) H. 683 tarihiyle yazdığı nüshadır. O tarihlerde bu nüshanın katibi borçlu olduğu için hapisteydi.
Bu nüshanın yarısı Bağdat müzesi kütüphanesinde olup 1623 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane Edebiyat bölümü, s. 642)
57-) 684. Yıl Nüshası
Niku Ali b. Muhammed’es-Sukuni’nin 684 tarihiyle yazdığı nüshadır.
Bu nüsha Süleymaniye kütüphanesinde olup Kitaphane-i Reis’il-Kitab bölümünde, 943 numarada kayıtlı bulunmaktadır.
58-) 687. Yıl Nüshası
Nizamuddin Hüseyin b. er-Reis Ebi Sa’d Muhammed b. Abdulkerim Eberkuhi’nin; H. 5 Rebi’ulevvel 687 yılı Perşembe günü tarihiyle yazdığı nüshadır. Bu nüsha tashih edilmiş ve üzerine haşiyeler yazılmıştır.
Bu nüsha Tahrandaki Kütüphane-i Milli-i Mülk’de olup 1176 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane Arapça bölümü, s.786)
59-) 692 . Yıl Nüshası
Ali b. Ebi Mansur’un 692 tarihiyle yazdığı nüshadır. Ama ne yazık ki bu nüshanın ilk sayfaları yoktur.
Bu nüsha Hüdabahş-Petene kütüphanesinde 3569 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane, Miftah’ul Kunuz’il-Hafiyye adıyla kayıtlıdır... 3/136)
60-) 693. Yıl Nüshası
Hüseyin b. Muhammed Hüseyn-i Şirazi’nin H. 693 yılının Rebi’ulevvel ayı tarihiyle Bağdat’ın Medinet’ul-İslam’da yazdığı nüshadır. Bu nüsha çok güzel hatla yazılmış olup çok nefis çizgiler kullanılmıştır.
Bu nüsha Tahran, Kütüphane-i Milli-i Mülk’de olup 1798 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane Arapça bölümü, s. 786)
61-) 698. Yıl Nüshası
Bu nüsha Ayetullah’il Uzma Necefi Meraşi kütüphanesinde olup 6851 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane, 18/43)
62-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Bu nefis nüshanın ilk sayfalarında rivayet senetleri vardır. Ayrıca bu nüshada Nasruddin Tusi’nin (adı silinmiş) Cafer b. Ali b. İsmail Alevi’ye bağışladığına, Muhammed bin Muhammed bin Muhammed Kari Cabiri de ona sahip olduğuna dair işaretler vardır.
Bu nüsha Eski Şura’da Meclis kütüphanesinde, 1235 numarada kayıtlıdır. (Fihrist-i Kütüphane, 4/20)
63-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Yemen’den gelen bu nüsha, 659 yılı tarihli olup defalarca düzeltirilmiş açıklamalara sahiptir. Son sayfası onuncu yüzyılda yazılmış olup içinde Hüseyin b. Haydar Kurgi Amili’nin mülkiyeti ile Yakub b. Ahmed Nişaburi ve oğlu Hasan’ın notları göze çarpmaktadır.
Bu nüsha Ayetullah’il İzma Necefi Meraşi’nin kütüphanesinde olup 154. numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane, 1/174)
64-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Bu nüsha bir kaç hat ve çeşitli sayfalarla yazılmıştır. Sonlardan yeni yazılan bir kaç sayfa dışında onların hepsi çok eskidir. Bu nüshanın ön sözü ve sonlardan bir kaç sayfası kaybolmuştur.
Bu nüsha Ayetullah’il Uzma Necefi Meraşi’nin kütüphanesinde olup 4745 Numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane, 12/ 312)
65-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Olasılıkla Yakut’un hattıyla yazılmıştır.
Bu nüsha Şiraz Üniversitesi Tıp Fakültesi Allame Tabatabai kütüphanesinde bulunmaktadır.
66-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Bu nüsha yedinci asırdan kalmış olup 670-686 (ihtimalen 690) yıllarından izler taşımaktadır. Cüneyd eş-Şibli tarafından güvenilir ve tashih edilmiş nüsha üzerinden karşılaştırılarak tekrar düzeltilmiştir. Karşılaştırma 9 Recep 735 yılında sona ermiştir. Bu nüsha İstanbul Köprülü kütüphanesinde 1407 numarada kayıtlı bulunmaktadır.
67-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Hindistan’daki Salarcenk kütüphanesinde bulunmakta olup 993 numarada kayıtlıdır. (Fihrit-i Kütüphane Akide-i Şia bölümü s. 62)
68-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Bu nüsha nefis bir şekilde süslenmiş, yedinci asrın hattatlarından birinin hattıyla yazılmış olup tashih edilmiş ve kısa açıklamalar yazılmıştır. Ayrıca adı anılmayan bilginlerden biri tarafından da okunmuş ve düzeltirilmiştir. Bu nüsha kitabın ikinci yarısını oluşturmaktadır.
Bu nüsha Tahran’ın Milli Kültür kütüphanesinde olup 1159 numarada kayıtlı bulunmaktadır. (Fihrist-i Kütüphane, Arapça bölümü, s. 786)
69-) Yedinci Yüzyıl Nüshası
Bu nüsha Kirman Cuma İmamı kütüphanesinden Edebiyat Fakültesine ve oradan da Tahran Üniversitesi merkez kütüphanesine nakledilmiştir. (Fihrist-i Kütüphane-i İmam Cuma, s. 109)
Devamı
Nehc’ül-Belağa Nüshaları 3
Nehc’ül-Belağa Nüshaları 4
Nehc’ül-Belağa Nüshaları 5
Nehc’ul-Belaga’nın Senetleri
Nehc'ul Belağa'nın Kaynakları
Nehcü’l Belağa’nın Şerhleri
NEHC-ÜL BELAĞA'NIN KAPSAMLILIĞI
İMAM ALİ B. EBU TALİB'İN İLMÎ MİRASI
