Ahkam

Soru 855: Hilalin küçük ve ince olması ve ayın ilk gününün hilalinin özelliklerinde olması önceki gecenin ayın ilk gecesi olmadığına ve önceki ayın otuzu olduğuna delil olabilir mi? Bir kişi nezdinde Ramazan Bayramı tespit olursa ve sonra bu yolla önceki günün bayram olmadığını anlarsa ramazan ayının otuzuncu gününün kazasını ifa etmesi farz olur mu? Cevap: Sırf hilalin küçük ve alçakta olması veya büyük ve yüksekte olması, genişliği veya darlığı ayın birinci gecesinin veya ikinci gecesinin hilali oluşuna şer'î bir hüccet ve delil değildir. Ancak; mükellef bundan bu konuda kesin bilgi edinirse, bilgisine göre amel etmesi farzdır.
Soru 856: Ayın dolunay hâlinde (ayın on dördüncü gecesi) olduğu geceye istinaden ayın ilk gününü hesaplamak caiz midir? Şöyle ki, bu vasıtayla şek ettiği günün, örneğin; ramazan ayının otuzuncu günü olduğu tespit edilebilir ki, o gün oruç tutmayan kimse ramazan ayının otuzuncu günün kazasının kendisine farz olduğunu ve Ramazan ayının baki olduğunu istishap ederek oruç tutan kimse de bu hususta bir mükellefiyetinin kal-madığını anlar. Cevap: Bu konu, zikredilen hususlar için şer'î bir delil değildir. Ancak; mükellefin bir şeye kesin bilgi elde etmesine sebep olursa mükellefin kendi bilgisine uygun olarak davranması farzdır.
Soru 857: Ayın ilk gününde istihlal (hilali gözleme) farz-ı kifâye midir, yoksa ihtiyaten farz mıdır? Cevap: İstihlal (hilali gözleme), şer'an özü itibariyle farz değildir.
Soru 858: Şaban ayı otuzla bitmese bile mübarek ramazan ayının ilk günü hilali görmekle mi tespit olur, takvimle mi? Cevap: Ramazan ayının ilk günü şu yollarla tespit olur: a) Mükellefin şahsen hilali görmesiyle. b) İki adil kişinin şehadetiyle. c) Halk arasında kesin kanaat getirecek derecede yaygınlaşmasıyla. d) Şaban ayından otuz gün geçmesiyle. e) Şer'î hakimin hükmüyle.
Soru 859: Herhangi bir devletin hilalin görüldüğünü ilan edilmesine uymanın caiz olduğu yerde ve bu ilan hilalin diğer beldelerde görüldüğüne dair ilmi bir ölçü niteliğini taşıdığı takdirde bu devletin İslâmî bir devlet olması şart mıdır; yoksa zalim ve fasık bir devlet bile olsa bununla amel edilebilir mi? Cevap: Bu hususta ölçü mükellefe göre yeterli olacak bir bölgede (örneğin ufukları yakın olan bir bölgede) hilalin görüldüğüne dair güven hasıl olmasıdır.

Soru 855: Hilalin küçük ve ince olması ve ayın ilk gününün hilalinin özelliklerinde olması önceki gecenin ayın ilk gecesi olmadığına ve önceki ayın otuzu olduğuna delil olabilir mi? Bir kişi nezdinde Ramazan Bayramı tespit olursa ve sonra bu yolla önceki günün bayram olmadığını anlarsa ramazan ayının otuzuncu gününün kazasını ifa etmesi farz olur mu?

Cevap: Sırf hilalin küçük ve alçakta olması veya büyük ve yüksekte olması, genişliği veya darlığı ayın birinci gecesinin veya ikinci gecesinin hilali oluşuna şer'î bir hüccet ve delil değildir. Ancak; mükellef bundan bu konuda kesin bilgi edinirse, bilgisine göre amel etmesi farzdır.

Soru 856: Ayın dolunay hâlinde (ayın on dördüncü gecesi) olduğu geceye istinaden ayın ilk gününü hesaplamak caiz midir? Şöyle ki, bu vasıtayla şek ettiği günün, örneğin; ramazan ayının otuzuncu günü olduğu tespit edilebilir ki, o gün oruç tutmayan kimse ramazan ayının otuzuncu günün kazasının kendisine farz olduğunu ve Ramazan ayının baki olduğunu istishap ederek oruç tutan kimse de bu hususta bir mükellefiyetinin kal-madığını anlar.

Cevap: Bu konu, zikredilen hususlar için şer'î bir delil değildir. Ancak; mükellefin bir şeye kesin bilgi elde etmesine sebep olursa mükellefin kendi bilgisine uygun olarak davranması farzdır.

Soru 857: Ayın ilk gününde istihlal (hilali gözleme) farz-ı kifâye midir, yoksa ihtiyaten farz mıdır?

Cevap: İstihlal (hilali gözleme), şer'an özü itibariyle farz değildir.

Soru 858: Şaban ayı otuzla bitmese bile mübarek ramazan ayının ilk günü hilali görmekle mi tespit olur, takvimle mi?

Cevap: Ramazan ayının ilk günü şu yollarla tespit olur:
a) Mükellefin şahsen hilali görmesiyle.
b) İki adil kişinin şehadetiyle.
c) Halk arasında kesin kanaat getirecek derecede yaygınlaşmasıyla.
d) Şaban ayından otuz gün geçmesiyle.
e) Şer'î hakimin hükmüyle.

Soru 859: Herhangi bir devletin hilalin görüldüğünü ilan edilmesine uymanın caiz olduğu yerde ve bu ilan hilalin diğer beldelerde görüldüğüne dair ilmi bir ölçü niteliğini taşıdığı takdirde bu devletin İslâmî bir devlet olması şart mıdır; yoksa zalim ve fasık bir devlet bile olsa bununla amel edilebilir mi?

Cevap: Bu hususta ölçü mükellefe göre yeterli olacak bir bölgede (örneğin ufukları yakın olan bir bölgede) hilalin görüldüğüne dair güven hasıl olmasıdır.