Emin'ul İslam Tabersî
Doğumu:
Emin'ul İslam Tabersî olarak bilinen Ebu Ali Fazl b. Hasan b. Fazl Tabersî, hicrî 460-470 yılları arasında mukaddes Meşhed Şehri'nde dünyaya geldi.
Soyu:
Birçok İslam alimi, Emin'ul İslam'ı Taberistanlı olarak bilmişlerse de gerçekte o, Tefrişlidir. Tefriş, Tabersî teriminin hafifletilmiş şeklidir. Zira Taberistanlı olmuş olsaydı, her şeyden önce ona isnat ederken Taberî denmesi gerekirdi. Ayrıca Beyhakî, Tarih'inde onun Tefrişli olduğunu kaydetmiştir. Merhum Tabersî ile Beyhakî'nin aynı asırda yaşamış olmaları, hatta Beyhak Şehri'nde birkaç birlikte olmaları, birbirlerini daha iyi tanıma olasılığını güçlendirdiğinden burada Beyhakî'nin sözü akla daha uygun gelmektedir.
Tabersî lakabı, herkesten daha çok Mecma'ul-Beyan tefsirinin sahibi merhum Emin'ul İslam Tabersî'ye addedilir. Ancak aşağıdaki şahsiyetlere addedildiği de bir gerçektir:
1- Ahmed b. Ali Tabersî (el-İhticac kitabının yazarıdır. Merhum Emin'ul İslam ile aynı asırda yaşamıştır.)
2- Hasan b. Fazl Tabersî (Mekarim'ul-Ahlak adlı eserin müellifinin oğludur.)
3- Ebu Muhammed b. Fazl Tabersî (Merhum Emin'ul İslam Tabersî ile aynı dönemde yaşamıştır. İbn-i Şehrâşub, eserlerinde ondan rivayet nakletmiştir.)
Ailesi:
Tabersî ailesi, Şiîler arasında oldukça meşhur bir ailedir. Babası Hasan b. Fazl, döneminin en büyük alimlerinden biri idi. Oğlu Raziyuddin b. Hasan b. Fazl Tabersî; ilim, irfan, takva ve züht bakımından oldukça fazilet sahibi bir İslam alimiydi. Babasının özel öğrencilerindendi. Birçok kitap telif etmişti. Mekarim'ul-Ahlak, bu kitaplardan yalnızca biri ve en önemlisidir.
Merhum Emin'ul İslam'ın torunu da hem babasının, hem dedesinin yolunu izlemiş, çok değerli eserleri miras bırakmıştır. Mişkat'ul-Envar bu güzide insanın önde gelen eserleri arasındadır.
Şeyhleri ve Üstatları:
Fazl b. Hasan Tabersî'nin rivayet şeyhlerinden önde gelenleri şunlardır:
1- Ebu Ali Tûsî (Şeyh'ut Taife olarak bilinen Şeyh Tûsî'nin oğludur.)
2- Hasan b. Hüseyin (Şeyh Muntahabuddin'in babası ve Fihrist adlı eserin müellifidir.)
3- Muvaffakuddin Bekrâbadî
4- Ebu'l-Hasan Ubeydullah Beyhakî
5- Şeyh Câfer Durustî (Merhum Şeyh Mufid'in öğrencisidir.)
Öğrencileri:
Merhum Emin'ul İslam'ın öğrencisi oldukça çoktur. Başlıca öğrencileri şunlardır:
1- Oğlu, Raziyuddin Hasan b. Fazl Tabersî (Mekarim'ul-Ahlak müellifi.)
2-İbn-i Şehrâşub Mazenderanî (Maalim'ul-Ulema müellifi.)
3-Şeyh Muntahabuddin (Fihrist müellifi.)
4-Kutbuddin Ravendî
5-Abdullah b. Câfer Durustî
6-Şâzan b. Cebrail Kummî
Eserleri:
Beyhakî, eserlerinde Tabersî'nin birçok eseri olduğunu söyler. Ancak, bize ulaşanların sayısı yirmiyi geçmez. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
1-Mecma'ul-Beyan (Kuran-ı Kerim'in tefsirini konu alan bu kitap on cilttir. Merhum Tabersî'ye ait en değerli eserdir. İslam dünyasında adından çokça söz edilen bu kitap, Şia'nın en önemli tefsir kitaplarındandır.)
2-el-Kaff'uş-Şâf min Kitab'il-Keşşaf (Zemahşeri'ye ait Keşşaf adlı tefsir kitabının özetidir.)
3-Cevami'ul-Câmi (Merhum musannifin ilk yazdığı tefsir, Mecma'ul-Beyan tefsiridir. Bu tefsiri yazdığında Zemahşerî'nin Keşşaf adlı tefsirini görmemişti. Keşşaf'tan haberdar olduktan sonra hem kendi tefsirini, hem de Keşşaf'ı özetleyerek Cevami'ul-Câmi adlı eserde ikisini bir arada topladı.)
4-el-Mustemed Min'el-Beyan (Merhum Şeyh Tûsî'nin el-Beyan tefsirinden seçmelerdir.)
5-el-Vafî (Tefsir hakkındadır.)
6-Âlam'ul-Verâ bi Âlam'ul-Hüda (İmamların (a.s) faziletlerini içerir.)
7-Tâc'ul-Mevalid (Nesep ve soy hakkındadır.)
8-el-Âdab'ud-Diniyye li'l-Hazânet'il-Muiniyyet
9-en-Nur'ul-Mubin
10-Kunuz'un-Necat
11-İddet'us-Sıfr ve Umdet'ul-Hızr
Vefatı:
Büyük müfessir ve İslam alimi Emin'ul İslam Tabersî, mücadele ve ilmî araştırmalarla geçen yaklaşık 90 yıllık hayatının ardından hicrî 548 yılında, Beyhak Şehri'nde vefat etti. Allame Seyyid Muhsin Emin gibi büyük İslam alimlerinden nakledildiğine göre, Tabersî (r.a) eceliyle ölmemiş, şehit edilmiştir. Ne var ki olayın aslı hakkında geniş ve kesin bir bilgi yoktur.
Merhumun nâşı, vefatının ardından Beyhak'tan Meşhed'e nakledilmiş, 8. İmam Ebul Hasan Ali Rıza (a.s)'ın türbesinin yanında toprağa verilmiştir. Mübarek türbesi, halen dahi Ehl-i Beyt dostları tarafından ziyaret edilmektedir.
ALLAME HİLLÎ
SAHİB B. İBAD (R.A)
Şeyh Mufid
Allâme Tabatabaî
ALLAME MECLİSÎ
HASAN BİN ŞÛBE HARRANÎ
AHMED BİN ALİ NECAŞÎ
ŞEYH SADUK
Şeyh Bahaî
Seyit Ahmet Bin Tâvûs
