İran Geleneğinde Nevruz

  Bahar tüm güzelliği, çiçekleri, yağmurları ve doğadaki gelişmelerle birlikte geldi. İranlılar tarihi gelenekleri uyarınca yeni yılı mutluluk içinde ve kutlamalar yaparak karşılıyorlar.

  İran'ın en tarihi ve en büyük geleneklerinden biri Nevruz bayramı ve yeni yıldaki kutlamalardır. Bu tarihi gelenek İran'ın geride bıraktığı sayısız olaylara rağmen yok olmazken, İslam'ın doğuşu ve İran halkı tarafından benimsenmesi ile İranlıların hüviyetinin yanı sıra İslami bir kimliğe de bürünmüştür.

  Nevruz bayramın tüm İranlı kavimler arasında benimsenmesi, onu İranlıların milli dayanışma ve vahdet ekseni haline getirmiştir. Nitekim günümüzde dünyanın neresinde Nevruz'dan bir iz bulunursa, İran kültüründen izlere rastlamak mümkün. Nevruz, İranlılar için sadece ilk baharın başlama kutlamaları değildir, Nevruz İranlıların bir çok gönül bağlarını içinde barındırarak günümüze kadar ulaştırmıştır. Bu milli ve tarihi bayram, İslami değerler ve kültürü ile birleşen tüm merasimleri ile mutluluk, güzellik ve samimiyetin habercisidir. Bu da Nevruz'un kalıcı olmasına sebep olmuştur.

  Her yıl İran halkı özel geleneklerle yeni yılın gelmesi için haftalar önceden hazırlanıyorlar. Aslında Nevruz bayramının merasimleri kışın son ayı olan İsfend'in ortalarından itibaren başlar ve baharın 13. gününde doğada geçirilen bir günün ardından sona erer. Nevruz geleneklerinin birbirine benzerliği nedeni ile tüm İran kavimleri arasında birlik oluşurken, toplumda seçkin özelliklerin kalıcı olmasına sebep oluyor. Biz de bu sohbetimizde bu konuya değineceğiz.

  Yılın son günlerinde en yaygın geleneklerden biri temizlik yapmaktır. İran'da yeni yıl temizlikle başlar. Evde, cadde ve sokaklarda temizlik yapmak toplumda değişim ve hareketliliğe sebep olan seçkin bir gelenektir. Nitekim yeni yılda İran'a gelen her kes, evlerde, caddeler, sokaklar ve meydanlardaki temizlik ve güzelliği hemen fark eder. Eski dönemlerde İran'a seyahat yapanlar, yazdıkları seyahatnamelerde İranlılar arasında sevilen temizlik geleneğini övmüştür.

 Evde yapılan bahar temizliği halka her yıl yaşadıkları ortamı temiz tutma imkânını sağlıyor. Zira İranlılar çok eski yıllardan beri yaşadıkları çevrenin temizliğine önem veriyor, öyle ki bu temizliği yaşamlarının en kalıcı geleneklerinden biri haline getirmişler. Bir çok insan evlerinde bahar temizliği yaparken, gönüllerinde de temizlikler yapıp kin, nefret ve eski dargınlıklardan arınıyorlar. Zira yeni yılın ilk günleri dargınlıkların giderilmesi ve tekrar barışmak için en uygun zamandır.

  Eski yılın son günlerindeki diğer gelenek, yeni yıl için hazırlık yapmaktır. Bu hazırlıklar yeni elbiseler almak, bayram ziyaretine gelenleri ağırlamak için meyve, kuru yemiş ve tatlı, hatta bazen ev eşyası almaktır. Bu yüzden yılın son günleri kent pazarları ayrı bir heyecana bürünür. Her kes yeni yılı, yeni elbiselerle karşılamak, gelen misafirleri en iyi biçimde ağırlamak ister. Tabi ki yılın son günlerinde yapılan alışveriş piyasaları da hareketlendirir. Bir çok mağaza bir yıl boyunca yaptıkları faaliyetlerin meyvesi olan ürünlerini bu günlerde satışa sunuyorlar. Aslında Nevruz'un alış veriş geleneği sosyal ve ekonomik ilişkilerin güçlenmesine sebep oluyor.

  Nevruz bayramı boyunca evleri süslemek ve güzelleştirmek için buğday ve yeşil mercimek gibi bazı tahılların yeşertilmesi, yeni yılın hazırlıklarından bir diğeridir. Yeni yeşilliklerin evde bulunması eve neşe ve mutluluk kazandırıyor. Sebze denilen bu yeşillikler, Heft Sin sofrasının bir parçasıdır aynı zamanda.

Heft Sin sofrasının kurulması yeni yılın vazgeçilmez geleneklerinden biridir. Hatta İran'ın bazı bölgelerinde Heft Sin sofrası yılbaşından bir iki gün önce serilir.

  Heft Sin sofrasında meyve, kuruyemiş, tatlı ve çiçeklerden özellikle sümbül yer alıyor. Tabi ki söz konusu sofranın asıl nesneleri, Farsça dilinde S harfi ile başlayan 7 nesnedir. Sir (sarımsak), sencet (iğde) sirke, sib (elma) sumak, sebze (yeşillik) ve buğdaydan yapılan bir çeşit tatlı olan semenu, Heft Sin'i oluşturan asıl nesnelerdir.

  Bu sofrayı söz konusu yiyeceklerin yanısıra boyanmış yumurtalar, kırmızı küçük süs balıkları, renkli mumlar, ayna ve sikke de süslüyor.

  Yeni yılı karşılamak üzere tüm aile fertleri Heft Sin sofrasında bir araya gelince yeni yılı en güzel şekilde başlamak için yüce Allah nezdinde dualar yapılıyor:

  Bu duada Allah Teala'dan yeni yılda başlayan değişikliklerle insanların hallerinin de en iyi şekilde değişmesi isteniyor. Bazı İranlılar da yeni yılı kutsal mekanlarda karşılamak istedikleri için camiler ve kutsal türbelere akın ediyorlar. İmam Rıza (as) ve kız kardeşi hz. Masume'nin (sa) Meşhed ve Kum kentlerinde bulunan türbeleri bu dönemde yüz binlerce ziyaretçiyi ağırlamakta.

  Yeni yılın başlaması ile birlikte bayram görüşleri ve İslam'da önemle tavsiye edilen sıla-i rahim başlar. Bu gelenekte genelde öncelikli olarak küçükler aile büyüklerini ve özellikle ebeveynlerini ziyaret ediyorlar.

Nevruz bayramı görüşmelerinde hediye almak ve vermek, en güzel geleneklerden biridir. Bu günlerde karşılıklı verilen hediyeler akrabalar ve arkadaşlar arasındaki bağları daha da güçlendiriyor. Tabi ki söz konusu hediyelerin manevi boyutu daha da değerli sayılıyor.

  Bir çok İranlı bahar günlerinde yaşanan geleneklerle birlikte günlük yaşamlarında değişiklik yaparlar. Bu yüzden Nevruz ve yeni yılın tatil günlerini fırsat bilerek ülkenin çeşitli bölgelerini ziyaret ediyorlar. Böylece tüm kentler sahip oldukları doğa ve tarihi turizm cazibeleri ile Nevruz misafirlerini karşılıyorlar.

  Tabi ki Nevruz günlerini aile ile birlikte geçirmek, bir yıl çalışmanın ardından dinlenmek için iyi bir fırsat sayılıyor. Yeni yıl tatili ve Nevruz bayramı, nihayet Ferverdin ayının 13. gününde sona eriyor. Bir çok aile bu günü şehirlerin çevresinde bulunan bahçeler, şehirlerdeki parklar ve genelde mevcut olan yeşil alanlarda piknik havasında geçirmeye çalışıyorlar. İran halkı yeni yılın geleneklerini doğaya yaptıkları gezinti ile sona erdiriyorlar.

Nevruz - Yeni Yıl  63240

Nevruz Bayramı  63110

İRAN'DA NEVRUZ  63111

NEVRUZ GELENEKLERİ 64137

Nevruz Bayramı (Resim Galerisi) 63215