Dezful -2

Tarihi binalar ve anıtlar, kuleler, saraylar, evler, mabedler ve mescidler, geçitler ve pazarlar, taş yazıtları, sırlı nakışlarla bezenmiş ağaçlar ve toprak eserlerin hepsi İranlıların yaşam öyküsünü anlatmaktadırlar. Bu miras bundan daha çok söylemeye sözü vardır.

İnsanın geçen iki yüzyıldaki bilim ve teknolojik gelişmesi bir o kadardır ki, belki onun bütün geçmiş nesillerde elde ettiği ile eşlik edebilir diyebiliriz.

Sözkonusu eserlerin en canlı ve ulaşılabilir örneklerinden biri ise Dezful şehrinin mimarlığıdır. İlginç nokta şudur ki, bu şehrin binalarının eşsiz ve şaşırtıcı olması nedenini tamamen onun tarihi binalarında işlenen kerpiçler ve tuğlaların dilinden duyabilirisiniz. Bu, su ve toprak dilidir yada başka bir tabirle İnsan dili. Bu topraklar babalarımızın toprağı ile ve bazılarının kanı yada teri ile karışmıştır.

Acur (kerpiç) kelimesinin kökeni:

Acur (kerpiç) bir Babil kökenli kelimedir ve düzeltilmiş bir taş olarak ham toprağın pişirilmesinden oluşur. Kerpicin Sumerliler ve Babilliler tarafından düzeltimesi bilinmektedir. Artur Pop şöyle yazıyor: tuğla ve kerpiç denen şey dörtgen biçimindedir, etrafı düzdür ve kalıpla düzelir.

Kerpiç miladdan önce dördüncü binyılda ortaya çıktı ve görüldüğü kadar İranlıların tarafından icat edilmiştir. İranlılar binyıllarca binanın düzeltmesinde kerpicin kullanılmasını biliyorlardı ve nüfusun çoğalması ve şehirlileşmenin yayılması ve yeni şehirlerin ortaya çıkması ile beraber kerpiç kullanmaya çok önem verdiler. Çünkü İranın bazı yerlerinde ağaç kullanmanın sınırlılığı vardı ve taş ise ısıyı kendisinden geçirir. Öbür taraftan kerpiç daha ekonomik olup kullanması rahattır. Kerpiç yüksek derecede hızlı ve binanın çeşitli yerlerinde kullanılabilir.

Şimdiye kadar ilk görülen kerpiç bina Al-i Buye devrinden kalan Isfahanın Cami Mescidinin (Corciyo Mescidi) sütunlarıdır.

Selçuklular devrinde uygun siyasal koşullar ve iktisadi gelişmeler sonucunda kerpiç işlemeleri İranın büyük mimari eserlerinin yaranmasında çok büyük bir rol aldı. Timurun haleflerinden sonra kerpici kesmek, su ile aşındırmak ve aynı halde yeni dış görünüşler teveccühe alındı. Bu gidiş Safevi devrinde doruğa ulaştı ve Zendiyye ile Kacarlara kadar devam etti. Kerpiç çok çeşitli koşullarda kullanılmaktadır ve çeşitli iklimleri olan bölgelerde kerpiç kullanım üslubları da farklıdır. Bunların biri de Safevi devrinde gelişen ve Huven-i Çini adlanan üslubdur ki, Dezful ve Şuşter binalarında kendini göstermektedir.

Dezful binyıllarca kerpiç kullanımını tecrübe etmiş bir bölgededir. Bu bölge Asur, İlam, Sumer uygarlıkları ve Akamenidler ile Sasanilerin mirasçısıdır. Diyola Fula’ya göre, çökmüş Şuş mabedinin kerpiölerinden Şuşter ve Dezful şehirleri düzelmiştir.

Yazdır