Sağlık Ve Temizlik
İslâm, halkın sağlığına ve genel sağlığın ilk şartı olan temizliğe oldukça büyük önem vermiştir. İslam, içme suyundan ev, elbise ve hatta lağım kuyusuna kadar her şeyin temizliği hakkında sağlık kurallarına uygun birçok emirler vermiştir.
İçme Suyu Hakkında
Kur'an-ı Kerim, Allah'ın insanlara verdiği nimetleri açıklarken şöyle buyuruyor:
"Yeryüzünde sabit yüksek dağlar var edip size tatlı bir su içirmedik mi?"1
İslam, sağlıklı ve temiz kaplardan yararlanmayı emretmektedir. Bu yüzden Hz. Resulullah (s.a.a), (o zamanın en sağlıklı ve temiz kaplarından sayılan) Şam bardağında su içmeyi sever ve: "Bu, en temiz kaplarınızdandır." buyururdu.2
Bugün tıbbın kendisiyle savaştığı mikroplan, İslam yüzyıllarca önce haber vermiş ve onunla savaşmıştır. Bu Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a), yiyecek ve içeceğe üfürmeyi nehyetmiştir.3
Hz. Ali (a.s) da şöyle buyurmuştur:
"Kabın kırık veya çatlak yerinden ve kulpu bulunduğu tarafından su içmeyin. Çünkü oralarda şeytan (mikrop) oturur."4
Hz. Nebiyy-i Ekrem (s.a.a) şöyle buyururlar:
"Kabın kulpunun yanından su içmeyin; çünkü orası kirin toplandığı yerdir."5
İmam Sâdık (a.s) buyuruyor ki:
"Kupanın kulpundan veya onun kırık yerinden su içmeyin; çünkü oralar, şeytanların su içtiği yerlerdir."6
Hz. Peygamber (s.a.a) tükürmeyi ve hayvanlar gibi (suya eğilerek ağzıyla) su içmeyi nehyetmiştir.7
Yemek Yeme Hakkında
Yemekteki temizlik hususunda İslam, ellerin temiz olması için yemekten önce abdest almayı tavsiye eder.
Hz. Peygamber-i Ekrem (s.a.a) buyuruyor ki:
"Kim yemekten önce abdest alırsa, rızkı bol, bedeni de salim olur."8
"Yemekten önce abdest almak fakirliği giderir. Yemekten soran abdest almak da deliliği giderir ve gözün sağlığına yarar."9
Bedenin Temizliği
İslam, bedenin temiz tutulmasını tavsiye ederek, bu temizliğe vesile olan mekanları da övmüştür.
"Hamam, iyi bir yerdir; hem cehennem ateşini insana hatırlatır, hem de bedendeki kir ve pisliği giderir."10
Hamam suyunun temizliği hakkında da İmam Sâdık (a.s) şöyle buyuruyor:
"Mümkün olursa hamamın suyundan bir yudum iç.11
Yani, hamamın suyu içilebilecek derecede temiz olmalıdır.
Başı hatmi bitkisiyle yıkamak müstehaptır. Bu hususta İmam Sâdık (a.s) şöyle buyuruyor:
"Başı hatmi ile yıkamak, baş ağrısını önler, fakirliği giderir ve başın kepeğini yok eder."12
İslam, bir sağlık önlemi olarak bıyık ve koltuk altı kıllarının daima kısa tutulmasını emretmektedir.
Hz. Peygmaber-i Ekrem (s.a.a) buyuruyor ki:
"Hiçbiriniz bıyığını uzatmasın; çünkü orası şeytanın gizlenip barınması için iyi bir yerdir."13
"Hiçbiriniz koltuk altının kıllarını uzatmasın; çünkü şeytan, orayı kendisi için gizlenip saklanma mahalli edinir."14
Hz. Ali (a.s) şöyle buyurur:
"Koltuk altını traş etmek, kötü kokuyu yok eder."15
Uzun tırnakların altı da kir ve pisliğin toplanmasına müsait yerdir. Bu yüzden Resul-i Ekrem (s.a.a), erkeklere tırnaklarını kısaltmalarını emrediyor.16 Fakat tırnakları dişle almayı nehyetmiştir.17Çünkü bu iş, tırnakların altındaki pisliklerin ağız yoluyla vücuda girip birçok hastalıklara yol açmasına sebep olur.
İslam, insanların birbirlerinin ziyaretlerine daha çok gitmeleri için güzel kokular ve güzelleştirici yağlar kullanmayı müstehap kılmıştır. İmam Musa b. Cafer (a.s) bu hususta şöyle buyuruyor:
"Erkeğin, hiçbir gün güzel kokuyu terketmemesi gerek."18
Hz. Peygamber (s.a.a) saça yağ sürmeyi sever, saçın dağınık olmasından hoşlanmaz ve şöyle buyururdu:
"Başa yağ sürmek, üzüntüyü giderir."19
Bunların hepsinden önemlisi, dişleri fırçalayıp temiz tutmaktır. Bu konuda Peygamber-i Ekrem (s.a.a) şöyle buyururlar:
"Cebrail dişleri fırçalama hakkında bana o kadar tavsiyede bulundu ki, bunun farz edileceğini zannettim."20
"Ümmetimi güçlüğe düşüreceğimden korkmasaydım, her namazla birlikte (günde beş defa) dişlerini fırçalamalarını da emrederdim."21
İmam Sâdık (a.s) şöyle buyuruyor:
"Dişleri fırçalamak, peygamberlerin sünnetlerindendir."22
Ağız ve burnun temizlenmesi için de mazmaza (ağza su alıp çalkalamak) ve istinşâk (burna su çekip geri çevirmek) müstehap kılınmıştır. Hz. Ali (a.s) buyuruyor ki:
"Mazmaza ve istinşak sünnet ve ağız ile burnun temizleyicisidir."23
Elbise Temizliği
İslam, elbisenin kalitesine ve modeline önem ver-memesiyle birlikte onun temizliğine çok önem vermiştir.
Resul-i Ekrem (s.a.a) şöyle buyuruyor.
"Kim, kendisi için bir elbise temin ettiyse, onu temiz tutmalıdır."24
İmam Sâdık (a.s) şöyle buyuruyor:
"Temiz elbise, düşmanın size densizlik etmesine mani olur."25
Evin Temizliği
İslam, kirli ve süpürülmeyen evleri yermiş ve bunu temizlik bilmeyen Yahudilerin huylarından biri olarak kabul etmiştir. Aziz Peygamberimiz (s.a.a) buyuruyor ki:
"Yahudilere benzemeyin; avlularınızı süpürün."26
İmam Bakır (a.s) şöyle buyuruyor: "Evi süpürmek, fakirliği ortadan kaldırır."27
Hz. Ali (a.s) şöyle buyuruyor:"Evlerinizi örümcek ağından temizleyin. Çünkü örümcek ağının evde bulunması, fakirliğe sebep olur."28
Umumi Yerlerin Temizliği
İslam, mesciti (camii) necis etmeği (pislemeyi) haram, onu pisliklerden temizlemeyi de vacip kılmıştır. Bunun yanında mescitleri kirletmemeye, onları süpürüp temiz tutmaya da özel bir önem vermiştir. Hz. Resulullah (s.a.a) bu konuda şöyle buyuruyor:
"Kim, perşembe günü mesciti süpürür ve ondan göze sürülen sürme miktarınca bile toprak çıkarırsa, Allah onu bağışlar."29
"Kim, bir mesciti süpürüp temizlerse, Allah ona bir köle azad etme sevabı yazar."30
Hz. Resul-i Ekrem (s.a.a) mescite balgam atmayı nehyetmiş.31 ve şöyle buyurmuştur:
"Kim, balgamını mescite atmaktan çekinirse, kıyamet günü yüzü güldüğü ve kitabı sağ eline verildiği halde Allah'ı mülakat eder."32
İslam Peygamberi (s.a.a), halkın içme suyunu temin eden kuyu ve nehirlerin kıyısına ve meyveli ağacın altına pislik yapmayı nehyetmiştir.33 Aynı şekilde Hz. Ali (a.s) de akar suya idrar etmekten sakındırmıştır.34
-------------------------------------------------------------
1 - Mürselat suresi, 27. ayet
2- Vesail'üş-Şia, c. 3, s. 310.
3- Müstedrek'ül-Vesail, c.2, s!31.
4 - Vesail'üş-Şia, c.3, s.310.
5 - Vesail'üş-Şia, c.3, s.310.
6 - Vesail'üş-Şia, c.3, s.310.
7 - Men la Yahzuruhul Fakih, s.467.
8 - Müstedrek'ül-Vesail, c.2, s.90.
9 - Müstedrek'ül-Vesail, c.2, s.90.
10 - Vesait 'üş-Şia, c. l, s. 69.
11 - Vesail 'üş-Şia, c. l, s. 69.
12- Vesail'üş-Şia, c.l, s.73.
13- Vesail'üş-Şia, c.l, s.83.
14 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.83.
15 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.83.
16 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.82.
17 - Vesail'ûş-Şia, c.l, s.82.
18 - Vesail'üş-Şia, c. l, s.84.
19- Vesail'üş-Şia, c.l, s.85.
20 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.66.
21- Vesail'üş-Şia, c. J, s.68.
22- Vesail'üş-Şia, c.l, s.66.
23- Vesail'üş-Şia, c. l, s. 58.
24 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.279.
25 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.278.
26 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.319.
27- Vesail'üş-Şia, c.l, s.319.
28 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.320.
29 - Vesail'üş-Şia, c.I, s.308.
30 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.308.
31 - Vesail'üş-Şia, c.l, s.307.
32 - Vesail'üş-Şia, c. l, s.307.
33 - Vesaü'üş-Şia, c.l, s.43.
34 - Vesaü'üş-Şia, c.l, s.45.
