HZ. MÂSUME

Hz. Mâsume'nin Soylu Babası

Hz. Fatıma Mâsume'nin babası, I. Ebul Hasan da denilen Şiîlerin VII. imamı Musa b. Cafer'dir (a.s).

İmam'ın en meşhur lakapları Kâzım, Babu'l-Havaic (dilekler kapısı) ve Salih'tir.

İmam Musa (a.s) Hicrî 128 yılında, 7 Sefer'de, Mekke ile Medine arasında bulunan Ebva köyünde dünyaya geldi. Diğer imamlara nazaran çocukları daha fazladır. Bazıları 30, bazıları da 60 çocuğu olduğunu yazmışlardır.

Şeyh Müfid (ö. 413 H.), İmam'ın eşlerinden otuz yedi çocuğu olduğunu yazmış ve isimlerini şöyle sıralamıştır:

Erkek Çocukları

1- Ali b. Musa Rıza (a.s)

2- İbrahim

3- Abbas

4- Kâsım

5- İsmail

6- Cafer

7- Hârun

8- Hasan

9- Ahmed

10- Muhammed

11- Hamza

12- Abdullah

13- İshak

14- Ubeydullah

15- Zeyd

16- Hasan

17- Fazl

18- Hüseyin

19- Süleyman

Kız Çocukları

1- Fatıma-ı Kübra

2- Fatıma-ı Suğra[1]

3- Rukiye

4- Hekime

5- Ümmü Ebiha

6- Rukiye-i Suğra

7- Ümmü Cafer

8- Lebbâne

9- Zeyneb

10- Hatice

11- Aliyye

12- Âmine

13- Hasene

14- Bureyhe

15- Ayşe

16- Ümm-ü Seleme

17- Meymûne

18- Ümmü Kulsum

İmam Musa (a.s), Mensur'un hilafeti döneminde, Hicrî 148'de imamet görevini üstlendi. Abbasî halifelerinden Mehdi ve Hâdi dönemlerinde de hayattaydı. Harun Reşit'in hilafetinin on beşinci yılında, Bağdat Cezaevi'nde şehit edildi.

Tarihçilerin yazdığına göre İmam (a.s) 25 Recep 183'te dünyadan göçtü.[2]

Harun Reşit, İmam'ı (a.s) Hicrî 179 yılında Medine'de tutuklatarak Irak'a getirtti. İmam, bu tarihten şahadetine kadar hapiste kaldı.

Hz. Mâsume'nin Annesi

Bazı rivayetlerden anlaşıldığına göre,[3] Hz. Mâsume'nin annesi, aynı zamanda İmam Rıza'nın da annesidir. İmam Rıza'nın (a.s) annesi, tarihte çeşitli isimlerle anılmıştır. Hazran, Ümmü'l-Benin, Necme ve Tahire, bu yüce hatunun isimlerindendir. Özellikle Tahire isminin, İmam Rıza'nın doğumundan sonra ona verildiği söylenir.[4]

Hz. Fatıma Mâsume'nin Doğum Günü

Bazı kaynaklara göre Hz. Mâsume, Hicrî 1 Zilkade 173 tarihinde Medine'de dünyaya gelmiştir.

Merhum Ayetullah Şeyh Ali Nemazî,[5] Müstedrek-i Sefinetu'l-Bihar adlı değerli eserinin 8. cildinde Fatıma-i Mâsume'nin H.173 yılının Zilkade ayının başında dünyaya geldiğini yazmıştır.[6]

Merhum Feyz, Encum-i Furûzan'da; Gencine-i Âsar-ı Kum, Levakihu'l-Envar fi Tabakati'l-Ahyâr'dan naklen [Abdulvahhab Şa'rânî Şâfiî'nin (ö. 937 H.) eseri] ve Seyit Musa Berzencî Şafiî Medenî, Nezhetu'l-Ebrar fi Neseb-i Evlad-ı Eimmeti'l-Athâr kitabında şöyle naklederler:

Hz. Mâsume'nin (s.a) Zilkade ayının başında doğduğunu rivayet eden diğer kaynaklar ise şunlardır:

1- Avalimu'l-Ulum, Allame Behranî, c.21, s.328.

2- Hayatu's-Sett, Şeyh Mehdi Mensurî, s.10.

3- Fatıma Bint'i-İmam Musa el-Kâzım, Dr. Muhammed Hâdi Eminî (el-Gadir müellifi Allame Eminî'nin oğlu), s.5, 21.

4- Zindigani-i Hz. Musa b. Cafer, İmad Zâde c.2, s.375.

Küçük Bir Araştırma

Yukarıda adı geçen bazı kaynaklarda Hz. Mâsume'nin doğum yılı Hicrî 183 olarak zikredilmiştir. Ama doğru olan, Müstedrek-i Sefine'de nakledilen 173 yılıdır. Çünkü İmam Kâzım (a.s), 25 Recep 183 tarihinde Harun Reşid-'in Bağdat zindanında şahadete ermiş. Hapiste en az dört yıl kaldığı ve bu süre içerisinde Medine'de bulunan ailesinden uzakta oluşu dikkate alınırsa, Hz. Mâsume'nin 183 yılında doğması imkânsızdır. Görünen o ki, rakamda bir yanlışlık olmuş ve 173 yerine 183 yazılmıştır.

Araştırmacı yazar merhum İmamzâde İsfahanî şöyle yazar: Hz. Mâsume, Hicrî 173 yılının Zilkade ayında, Medine'de dünyaya geldi; 201 yılının Rebiyülahır ayında da Kum kentinde vefat etti."[8]

İmam Rıza'nın (a.s) kutlu doğumu 11 Zilkade 148 Hicrî'de, Medine'de gerçekleşmiştir. Bu vesileyle, İmam Rıza (a.s) ile kardeşi Hz. Mâsume'nin doğum günleri arasındaki on gün "Nurlu On Gün" olarak adlandırılmıştır.

Kutlu Doğum

Zilkade'nin başlangıcı, İmam Rıza (a.s) ve Ehl-i Beyt hânedanı için özel ve mutluluk habercisi bir gündü. Çünkü Necme hatunun İmam Rıza (a.s)'dan başka bir çocuğu yoktu ve İmam'dan sonra, uzun bir süre çocukları olmamıştı. Zira İmam Rıza (a.s) Hicrî 148'de dünyaya gelmişti ve Hz. Mâsume 173 yılında doğacaktı. Yani, arada 25 yıllık bir fasıla vardı.

[2]- Allame Meclisî, Biharu’l-Envar kitabında Sıbt b. Cuzî’nin Tezkire kitabına mutabık olarak şöyle yazar: İmam Kâzım’ın (a.s) Fatıma-ı Kübra, Fatıma-ı Vusta, Fatıma-ı Suğra ve Fatıma-ı Uhra adlarında 4 kızı vardı. Hz. Mâsume’nin bunlardan hangisi olduğunda bazıları şüphe etmiştir. Ama Hz. Mâsume’nin diğerlerine nazaran sahip olduğu üstünlükten anlaşılan, onun Fatıma-ı Kübra olduğudur. (Biharu’l-Envar, c.88, s.317)

[2]- Muntaha’l-Âmal, c.2, s.121, 149.

[3]- Delailu’l-İmamet, Taberî (Şii), Razî yayınları, s.149.

[4]- Menekib-i Âl-i Ebi Talib, c.4, s.367.

[5]- Merhum Nemazî, Hicrî Kamerî 1405 yılında, 2 Zilhicce'de vefat etmiştir. Mezar-ı şerifi, İmam Rıza'nın (a.s) Harem-i Şerif'inin Razevî Avlusu'ndaki odalardan birinde bulunmaktadır.

[6]- Müstedrek-i Sefinetu’l-Bihar, c.8, s.257.

[7]- Encum-i Furûzan, s.58; Gencine-i Âsar-ı Kum, c.1, s.386; Feyz, Gencine adlı eserinde şöyle yazar: “Hüccetü’l-İslam Şeyh Cevad Müçtehid, hac yolculuğunda Medine’deki kütüphanede adı geçen iki kitabı (Levakih ve Nezhe) büyük zorluklardan sonra bularak bu konuyu o kitaplarda gördüğünü söylemektedir.”‌ (Gencine-i Âsar-ı Kum, c.1, s.387)

[8]- Zindigi-i Hz. Musa b. Cafer (a.s), İmadzâde, c.2, s.375.

Hz. Fatıma Mâsume"nin Doğum Günü

İmam Sadık"ın (a.s) Hz. Mâsume Hakkında Sözleri