Fıtrat’ın Anlamı -5

Kur'an'da geçen " fatir " kelimesinin manasını iyi anlamıştım. Bir gün iki bedevinin bir su kuyusu hakkında çekişip durduklarını gördüm. Biri "Ene fetertu " dedi. "Kuyu benimdir" demek istiyordu. Onun kendisinin kuyuyu kazmış olduğunu kastediyordu. Bilindiği üzere, su kuyusunu kazdıktan bir müdet sonra su aşağıya iner, dolayısıyla tekrar kazarlar, yine birkaç metre aşağı iner. Adam bu kuyunun ilk sahibi benim demek istiyordu ; yani "bu kuyuyu ilk olarak ben kazdım" diyordu. İbn-i Abbas, " İşte o zaman "fıtrat kelimesinin Kur'an'da, insana yüzde yüz ilk olan haricinde geçmişi olmayan bir yaratılış anlamında olduğunu anladım" der.

Arapça'da diğer yerlerde de geçen " Fetr" kelimesi başlangıçta olmak ve geçmişi olmamak taşımaktır. Örneğin Araplar, devenin ilk dişlerini çıkarmasını " fetere " kelimesiyle ifade ederler. Kaza, hayvanın memesinden alınan ilk süte, ilk olarak alındığından, " Fotr" denilmektedir.

Rağib-i İsfahani de bu lügatı İbn-i Esir'in el Nihaye'de açıkladığı gibi açıklamış olduğundan burada da onun da ayrıca zikretmeyi gerekli bulmuyoruz.

Merhum Şeyh Abbas Kummi'ninde Görüşü şudur :

Merhum Şeyh Abbas Kummi Sefinet'un Necat kitabında lügatçılardan biri olan Muterrizi'den, " fıtrat yaralıtışı manasındadır" dediğini nakleder. Sonra Gevali Etleâli'den " her bebek İslam fıtratı üzere dünyaya gelir" hadisini naklederler ve ardından da İmam Sadık ( a.s. )'ın "fatreh " kelime anlamını bizim söylediğimiz gibi fıtratın dışında kullandığı bir hadis rivayet eder. İbn-i Basir, " bir gün İmam Cafer'i sadık ( a.s. ) huzurundaydın, bir miktar deve eti getirdiler. Yedik ; daha sonra bir miktar süt getirdiler ; O hazret sütten biraz içtiler ve bana : "Sen de iç " buyurdular. Ben de içtim ve başka bir tad veridiğini görünce, "Bu nedir ?" diye sordum. Hazret, " Bu " Fotret'tir" dedi. ( Bildiğim kadarıyla Horasan'da buna " cik " ve bazı yerlerde de " Ağuz " derler. Bu hayvan yavruladıktan sonra ondan alınan ilk süt'tür. ) İlk sütü sağarken elde edilen taze sütün köpüğüdür" buyurdular. Görüldüğü gibi söz konusu lügat kelime anlamı bura da " başlangıç " anlamına gelmektedir. ( Merhum Şeyh Abbas Kummi'nin en iyi ve en faydalı kitabı, hadis hakkında olan bu kitabı ve " Keşti-i Bıhar'dır. Burada, Merhum Meclisi'nin Bıhar adlı kitabının hadislerini lügatla belirtmiş olup gerçekte merhum Meclisi'nin Bıhar adlı kitabındaki hadislerin fihristisidir. Bu kitapta İbn-i Esir'in Nihaye adlı kitabından biraz taklid vardır, şu farkla ki, İbn-i Esir daha ziyade lügat kelimeleri, o ise hadise ağırlık vermişlerdir. )

Yazdır