Hz. Ali (a.s.) Açısından Adalet (3)
Eğer bir insan toplumsal anlayışa sahip olmazsa, ferdi ve bireysel kıstaslarla hareket ederse, adaletin Cud'dan daha üstün olduğunu söylemez. Fakat İmam Ali -as- bu değerli veciz sözünde, adaleti toplumsal açıdan değerlendiriyor ve toplumsal hayat düzeni açısından ona bakıyor. Onun bu sözü, açık toplumsal felsefe sahibi olanın sözü ve tanımıdır. Ahlak bilgini ve hocaları, Cud ve İhsanın adaletten üstün olduğunu ileri sürmektedirler. Fakat İmam Ali Murtaza -as- açıkça, adaletin nedenlerini sayarak Adl'in Cud'dan üstün olduğunu vurguluyor. Elbette bu iki farklı değerlendirme iki farklı bakış açısının doğal sonucudur.
Eğer bireysel açıdan, ve bireysel ahlakî değerler açısından olaya bakarsak, "Cud" Adl'den daha üstündür.
Ahlakî melekler açısından Cud ve İsar, adalet melekesinden daha evla ve afzel'dir. Çünkü adil insan, kişilik ve bireysel açıdan ahlaklı ve adil birisi olduğu için insanî kemale ulaşmış, başka insanların haklarına tecavüz etmemiş, başka insanların can ve malına saldırmamış ve gasp etmemiş, kimsenin namusuna göz dikmemiş, üstelik kendi mal ve mülkünü, el emeğini ve helal rızkını başkasına hediye edip, bağışta bulunmuş demektir.
Cud sahibi kimse hatta kendi sırasını başkalarına bırakabilir.
Kimseyi yaralamadığı gibi üstelik hastanelere ve savaş meydanlarına, yoksulların evlerine ve hastalarla yaralıların bulunduğu mekanlara koşar, onlara karşılıksız yardım eder, yaralarını sarar, ilaçlarını verir. Gönüllü olarak hasta bakıcılığı yapar. Başkalarının kanını dökmediği gibi, başkaları için canını ve kanını bile feda eder. Ahlaki değerler ve meleklerle bireysel güzel huy ve ahlak açısından Cud adaletten daha üstündür ve birbiriyle kıyaslanamaz.
Toplumsal açıdan Adl ve Cud:
Toplumsal hayat açısından bunların konumu ne olabilir’
Toplumsal ve genel hayat açısından bakıldığında, fertler toplumsal açıdan bir bütün olarak yapılandırılmıştır. Bu açıdan bakıldığında adalet, Cud'dan üstün olur. Toplumsal hayatta adalet, binanın temelleri gibi, ihsan ve Cud ise binanın badanası ve resimlerle süsleri gibidir. İlkin temeller atılmalı ve sonra binanın süs ve renkle badanası yapılmalıdır.
Adalet binanın temelini sağlamlaştırır ve sarsılıp dökülmesini engeller. Süslemesiz sağlam bir binada yaşamak mümkündür.
Fakat temelsiz ve çürük süslü bir binada yaşama tehlikelidir ve her an çöküp en aza dönüşebilir. Buna ilaveten cud ve ihsan, ikram ile İsar'lar uygun zaman ve şartlarda yapılırsa güzel ve yapıcı sonuçlar doğurur. Cud ile ihsanda bulunanlar büyük bir fazilete ulaşmış oluyorlar. Fakat cud ve yardımı alan bir fazilete ulaşmadığını da hesaba katmak gerekir. Toplumsal hayatın kuralları ve müeyyideleri uygulanmazsa ve hesaba katılmazsa, bu yüce ahlakî faziletlerde genel bir yıkım ve bedbahtlığa yol açar. Bol miktarda sadaka vermek, vakıfta bulunmak, hesapsız kitapsız adaklar ve yardımlarda bulunmak toplumsal çöküşe yola çar.
Hz. Ali (a.s.) Açısından Adalet (2)
Hz. Ali (a.s.) Açısından Adalet (1)
