ŞİA MEZHEBİNİ TANIYALIM

GÜNÜMÜZ DÜNYASINDA ŞİÎLER

  Birleşmiş Milletler ve diğer kuruluşların yaptığı istatistiklere göre 1999 yılında, dünya nüfusu 6 milyarı aşmıştır. Yaklaşık olarak dünya nüfusunun yüzde yirmisini Müslümanlar oluşturmaktadır. (Yaklaşık 1,2 milyar) Dünyada Müslüman nüfus dağılımı 1998 yılında şu şekildedir:

Afrika: 315.000.000

Asya: 812.000.000

Avrupa: 31.000.000

Güney Amerika: 1.624.000

Kuzey Amerika: 4.349.000

Avustralya: 248.000

  Müslümanlar dünyanın her bir köşesinde yaşamaktadırlar. İçerisinde Müslümanların bulunduğu ülkelerin sayısı 208"dir.

  Dünya Müslümanlarının yaklaşık %85"i Arap Yarımadası"nın dışında yaşamaktadır. Müslümanların birçoğu İran"ın doğu kısımlarında, özellikle Pakistan, Hindistan, Bangladeş, Malezya ve Endonezya"da yaşamaktadır. Endonezya, Müslüman nüfusunun en yoğun olduğu bir ülkedir.

  Elde bulunan istatistiklere göre, Müslümanların yaklaşık %10"unu (120.000.000) Şialar oluşturmaktadır.

Britanica ansiklopedisinde (2002) şöyle yazmaktadır:

  Asırlar boyunca gerçekleşen Şiî hareketleri bütün Sünnî dünyasını etkisi altına almıştır ve mensuplarının sayısı yirminci yüzyılın sonlarında 60 ile 80 milyon arasında yani bütün dünya Müslümanlarının %10"unu oluşturmaktadır. İran, Irak ve Yemen"de ki Müslümanların çoğunluğu Şiî mezhebine tabidirler ve Suriye, Lübnan, Güney Afrika, Hindistan ve Pakistan"da da birçok mensupları vardır.

  Bazı kaynaklara göre Şiîler, Müslümanların %11"ini oluşturmaktadırlar. Buna göre Şiîlerin yaklaşık nüfusu 132 milyondur. Şiîlerin çoğunluğunun bulunduğu Asya ülkelerinde ki Şiî nüfusunun dağılımı şu şekildedir:

Afganistan: Nüfus (1998) 24.792.000

Mezhepler (1990): Ehl-i Sünnet %84, Şia %15, diğer dinler %1

Azerbaycan: Nüfus (1198): 7.650.000

Mezhepler (1991): Şiîler %70, Ehl-i Sünnet %30

Bahreyn: Nüfus (1998) 633.000Mezhepler (1991): Şiîler %61,3; Ehl-i Sünnet %20,5, Hıristiyanlar %8,5, diğer dinler %9,8

Hindistan: Nüfus (1998) 984.004.000

Mezhepler (1995): Hindular %81,3, Ehl-i Sünnet %9, Şiîler %3, Hıristiyanlar %2,3, Siykler %1,9,

Budistler %0,8, Ceynler %0,4, Zerdüştler %0,01, diğer dinler %1,3

İran: Nüfus (1998): 61.531.000Mezhepler (1994): Şiîler %93,4, Ehl-i Sünnet %5,6, Hıristiyanlar %0,3, Zerdüştler %0,05, Yahudiler %0,05

Irak: Nüfus (1998): 21.622.00

Mezhepler (1994): Şiîler %62,5; Sünnîler %34,5; diğer dinler %0,3

Ürdün: Nüfus (1998): 4.682.000

Mezhepler (1995): Ehl-i Sünnet %96,5, Hıristiyanlar %3,5

Kuveyt: Nüfus (1998): 3.506.000

Mezhepler (1995): Şiîler %34; Ehl-i Sünnet %21,3; Hıristiyanlar %37,6 (Katolik %25, Ortodoks %11,7, Protestan %0,5); Dürziler %7,1

Umman: Nüfus (1998): 2.364.000

Mezhepler (1993): Abazalar %75; Şia ve Sünnî %12,7, Hindular %7,4; Hıristiyanlar %3,9; Budistler %0,5; diğer dinler %0,5

Pakistan: Nüfus (1998): 141.900.000

Mezhepler (1993): Müslümanlar %95 (%20"si Şiîler ve %75"i Şiî olmayanlar); Hıristiyanlar %2; Hindular %1,8; diğer dinler (Genel olarak Ahmediye) %1,2

Suudi Arabistan: Nüfus (1998): 20.786.000

Mezhepler (1992): Ehl-i Sünnet %93,3, Şiîler %3,3

Suriye: Nüfus (1998): 15.335.000

Mezhepler (1992): Ehl-i Sünnet %74; Aleviler (Şiîler) %12; Hıristiyanlar %8,9; Dürziler %3

Tacikistan: Nüfus (1997): 6.112.000

Mezhepler (1995): Ehl-i Sünnet %80; Şiîler %5; Hıristiyanlar (Rus Ortodoks) %1,5; Yahudiler %0,1; diğer dinler (Genellikle dindar olmayanlar) %13,4

Türkiye: Nüfus (1998): 64.567.000

Mezhepler (1994): Ehl-i Sünnet %80; Şiîler %19,8 (Yaklaşık %14"ü Alevidir); Hıristiyanlar %0,02

Birleşik Arap Emirlikleri: Nüfus (1998): 2.744.000

Mezhepler (1995): Ehl-i Sünnet %80; Şiîler %16; diğer dinler (genellikle Hıristiyan ve Hindular) %4

Yemen: Nüfus (2000): 18.260.000

Mezhepler (1995): Ehl-i Sünnet %60; Şiîler %40; diğer dinler %0,1

Son olarak bazı ülkelerde Şia nüfusunun ihtilaflı olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Bazıları, dakik istatistiklerin olmayışı veya siyasi sebeplerden dolayı, bazı ülkelerde Şiîlerin sayısının istatistik verilerinden çok daha fazla olduğuna inanmaktadırlar.

ARAPÇA VE FARSÇA KAYNAKLAR

İbni Esir, Muhammed, el-Kâmil, fi"t-Tarih, Beyrut, Daru"l-Kutubu ilmiye, 1995, 1415 h.k

İbni Hacer, Ahmet el-Meysemî, el-Sevaikü"l-Muhrika, fi"r-Reddi Ehli bidat, Beyrut.

İbni Hacer, el-Askalanî, el-İsabe fi Temyiz-i sahabe, Beyrut.

İbni Asâkir, (Tercüme-i Ali), Tarih-i İbni Asâkir, Beyrut, Daru"l-Fikr.

İbni Kesir, İsmail, el-Bidaye ve"n-Nihaye, Beyrut, Mektebi"t-Taaruf, 1192/1412 h.k.

El-Eş"ari, Ebu"l-Hasan Ali b. İsmail, Makalatü"l-İslamiyyin ve İhtilafı"l-Musallin, Beyrut, dar-ü İhyaü"t-Turas el-Arabi

El-İyci, Abdurrahman, İbni Ahmet, el-Mevakif, Beyrut, Darü"l-Cil, 1997

El-Hillî, allame Hasan b. Yusuf İbni Mutahhar, Envarü"l-Melekut fi Şerhi"l-Yakut, Kum, Razi ve bidar, 1363 h.ş

El-Hillî, allame Hasan b. Yusuf İbni Mutahhar, Nehcü"l-Hakk ve Keşfü"s-Sıdk, Kum, Razi ve bidar, 1982

Er-Râzi, Ebu Hatem Ahmed b. Hamdan, ez-Ziyne, Mısır, darü"l-Kutubu"l-Arabi.

El-Suyutî, Celaleddin, Abdurrahman, ed-Dürrü"l-Mansur, Beyrut, darü"l-Fikr.

Eş-Şehristanî, Muhammed b. Abdurkerim, el-Milel ve"n-Nihel, Beyrut, darü"l-Marifet, 1404 h.k

Es-Safi, Lütfullah, Muntahabi"l-Eser fi İmam-ı İsna aşer,Tahran, Mektebet-i Sadr.

Es-Sadr, Seyit Muhammed Bakır, Neşetü"t-Teşeyyü ve"şiî, ikinci baskı, Beyrut, el-Kadir, 1997

El-Garifi, Abdullah, et-Teşeyyü: Nuşuuhu, merahili,mukavvematihi, altıncı baskı, Dimişk: Nuri, 1997/1417 h.k

El-Fazlî, Abdulhadi, Tarihi"t-Teşeyyü el-İslamî, Beyrut, daru"n-Nasr, 1992

El-Küleyni, Muhammed b. Yakup, Usul-u Kâfî, Tahran, darü"l-Kutubu"l-İslamiyye, 1397 h.ş.

El-Meclisi, Muhammet Bakır, Biharü"l-Envar, Beyrut, el-Vefa, 1983 m.

El-Müfid, Şeyh Muhammed b. Muhammed b. Numan, Evaili"l-Makâlat, Kum, Şeyh Müfid Kongresi, 1412 h.k

En-Nubahti, el-Hasan b. Musa, Fırakü"ş-Şia, Beyrut, 1405 h.k

El-Vâilî, Ahmed, Hüviyyetü"ş-Şia, ikinci baskı, Kum, darü"l-Kitab-ı el-İslami, 1983

El-Verdanî, Salih, Akaüdü"s-Sünne ve Akaüdü"ş-Şia, et-Tekarub ve"t-Tebaud, Beyrut, el-Kadir, 1999 m.

Caferiyan, Resûl, Ukzubetu"t-Tahrifi"l-Kurân beyne"ş-Şia ve Süne. Tahran, Sazman-ı Tebligat-ı İslami. 1985 m.

Sübhani, Cafer, Buhus-un fi"l-Milel ve"n-Nihel, c.6, Kum, Müessese-i İmam Sadık (a.s)

Taberî, Muhammed, Tarihi"l-Umem ve"l-Mülük, Beyrut, darü"l-Kutubu"l-İlmiyye, 1407 h.k

Abdulcebbar, el-Muğni fi"t-Tevhit ve"l-Adl, Kahire, darül"l-Kutubu"l-Mısriyye, 1384 h.k.

Askerî, Seyit Murtaza, Maalimi"l-Medreseteyn, altıncı baskı, Tahran, Mecme-i İlmiyi İslami, 1996/1416

Müslim, İbni Heccac-ı Kuşeyri, Sahih, Beyrut, dar-ü İhyai"t-Turas el-İslami, 1965/1375

Muğniye, Muhammed Cevad, eş-Şia fi"l-Mizan, Kum, Şerif Rıza, 1993

Not: Sahih-i Buhari, Sahih-i Müslim, Süneni"n-Nesaî, Sünen-i Ebi Davut, Sünen-i İbn-i Mace, Sünen-i Tirmizi, Sünen-i Daremi, Müsned-i Ahmet b. Hanbel, kitaplarından alınarak sunulan hadis numaraları el-Hadisi Şerif Müessesi"nin (1/1, 1991-1996 nüshası) üzerinden verilmiştir.

İNGİLİZCE KAYNAKLAR

1- Askari, S.M. (1993) The Role of holy Imams in the Revival of Religion, Vols. 1&2 (Tahran: Naba Organization)

2- Askari, S.M (1996), Malim el-Madrisatayn (Tehran: al-Majam al-Ilmii al-Islamı, 6th Imprint)

3- al-Fadli, Abd al-Hadi (1997), The Imamiyyah Sect: A Study of its Origins, Beliefs and Laws (Beirut: Al-Ghadeer), Trans. A.Atiyyah

4- Kashif al-Ghita (1993), The Origin of Shiite Islam and its Principles (Qum:Ansariyan)

5- al-Qazwini, Sayed Moustafa (2000), Inquiries about Shia Islam (California: The Islamic Educational Center of Orange County)

6- Cihittick, W.C. (ed. And trans.) (1981), A Shiite Anthology (Albany, New York: Sunny Pres), Selected by S.M.H. Tabatabai and Introducced by S.H. Nasr

7- Ezzati, A. (1976) Shii Islamic Law and Jurisprudence (Lahore: Ashraf Pres)

8- Fakhry, M. (1991) Ethical Theories in Islam Leiden: Tuta Sub Aegide Palas

9- Fuller, Graham & Francke, (1999), The Arab Shia: The Forgotten Muslims.

10- Ghaffari, S. (1976), Shiaism or Original Islam (Tehran: Published by the author, Third edition. First edition was published in 1967)

11- Gilsenan, Michael (2000), Recognizing Islam: Religion and Society in the Modern Middle East (London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd. Revised edition. First published in 1982 by Croon Helm. Reprinted in 1990 & 1993 by I.B. Tauris & Co Ltd.

12- Philosophy Part 1, edited by Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman, (Londan: Routledge)

13- Ibn Khaldun, An Introduction to History (al-Muqaddamah), by Ibn Kahdoon, English version, London, 1967 Edition.

14- Lalani, Arzinia R. (200), Early Shii Thought: The Teachings of Imam Muhammad al-Baqır (London: I.B. Tauris in association with The Institute of Ismaili Studies.)

15- Madelung, Wilfred (2001), The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate (Cambridge: Cambridge Universit Pres. First published 1997 and reprinted 1997 & 2001)

16- Muzaffar, M.R (1993), The Faith of Shia Islam (Qum: Ansariyan Publications.)

17- Nasr, S.H. (1998) Expectation of New Milenium: Shiism in History (New York: State University of New York Press)

18- in History of Islamic Philosophy Part 1, edited by Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman, London: Routledge

19- Richard, Yann (1991, English first published 1995), Shiite Islam (Oxford, UK & Cambridge, USA: Blackwell Publishers)

20- Subhani, Jafar (2001), Doctrines of Shii Islam: A Compendium of Imami Beliefs and Practices (London: I.B. Tauris), trans. Reza. Shah Kazemi.

21- Tabatabai, S.M.H. (1975), Shiite Islam (Albany, New York: Sunny Press), trans. Sayyid H. Nasr.

22- Westerland, David & Svanberg, Ingvar (1999), Islam Outside the Arab World (Richmond: Curzon Press.

  Şia Mezhebini Tanıyalım Kitabı; İslam dininin genel ve Şiî mezhebinin özel olarak kısaca tanıtımıdır. Bu kitap açık ve sade olmasıyla beraber yirmi yıldan fazla bir İslamî araştırmanın ürünüdür.

  Şia Mezhebini Tanıyalım Kitabı; Şiî mezhebinin ortaya çıkışı ve onun kaynakları olan Kurân, sünnet, akıl ve icmâyı incelemektedir. Bu kitapta temel inançlar ve önemli İslamî ameller gibi konulardan söz edilmektedir. Kitabın son bölümünde ise dünya Müslüman nüfusu hakkında elde bulunan en son istatistikler, Şiaların uzun bir geçmişe sahip olduğu ülkelerdeki değişik mezheplerin ve dinî görüşlerin de belirtilmesiyle beraber sunulmuştur.

  Şia Mezhebini Tanıyalım Kitabı; Yazarın, İslamî birliğe samimi ve candan olan inancını göstermektedir. Bu kitap İslam kardeşliğine giden yolda küçük bir adım olması ümidiyle yazılmıştır. Aslında bu kitap, ortak konulara değinerek bütün inançlı insanları birliğe çağıran Kurân"ın ufak bir pırıltısıdır.

  Kitabın yazarı Muhammed Ali Şimalî, Kum İlim Medresesi"nde öğrenim görmüş ve aynı zamanda Tahran Üniversitesi batı felsefesi bölümünden de lisans ve yüksek lisans alarak mezun olmuştur. Daha sonra Manchester Üniversitesi"nde yine felsefe bölümünde doktorasını yapmıştır.

  Yazmış olduğu bazı eserler şunlardır: Hod Şinasi (İnsanın kendini tanıması), Tahran, 1996, Nisbiyet Gerayi Ahlakî (Ahlaki açıdan nispet kavramı), Tahlil-i ez Bunyadhai Ahlak (Ahlaki temellerin tahlili), Londra, 2002, İslam-i Şiî (Şiî İslamı): İnanç ve amellerin kaynakları, Londra, 2004.

  Bu kitap Farsça ve İngilizce dillerine ilave olarak İspanyol, İtalyan, Almanca, Rusça ve Arapça dillerine de çevirilerek basılmıştır.

Caferî Mezhebi

ŞİA"NIN DİNÎ DÜŞÜNCESİ

ŞİA MEZHEBİNDE TEMEL İNANÇLAR

ŞİA MEZHEBİNİN GEÇMİŞİ