İSLAM ÖNCESİ IRAN TARIHI -4
"Erdeşir"in oğlu ve halefi "1.Şapur" zamanında yönetim birliği ve güçlü ordu Ona Romalıları yenme fırsatı verdi. Şapur’un halefleri zamanaında Zerdüşt din adamları çabalarını yoğunlaştırarak "Keriter" adlı bir Zerdüşt din büyüğünün yardımıyla Zerdüştiliği resmileştirmeyi başardılar Zerdüştlük kuralları Sasani devletinin faaliyetlerinin temel dayanağı haline geldi ve diğer dinler yasaklandı.
2.Şapur zamanında İran-Roma savaşları İran lehine devam etmekteydi ve Romalılarla, Ermenistan’ın işlerine karışmamak konusunda anlaşmaya varıldı. Ama kalkınmış İran toprakları güney batı ve kuzey doğu sınırlarında çöl bedevilerinin tahdidi altındaydı.
Şapur bu nedenle güney sınırlarda Arap saldırganları şiddetle cezalandırdı. Ancak Horasan sınırlarındaki saldırıların sona erdirilmesi "Behram Gur"olarak bilinen "5 Behram" zamanında olmuştur.
Sasani orduları "Hüsrev Parviz" zamanında da büyük galibiyetler elde etti ve pek çok ganimetler ele geçirdi. Bu olaylar İslam’ın "Medine"de yerleştiği döneme rastlamaktaydı.
Müslümanlar günden güne daha fazla güç kazanırken, Sasani devleti, kısa bir sürede padişahların birbiri ardına tahta oturması sonucu durumun tamamen kontrolden çıkmasıyla kanlı saray çekişmeleriyle boğuşur olmuştu. Sasanilerin son padişahı Hüsrev Parviz’in "2çYezdgird" adındaki torunu durumu düzeltmeye çalıştıysa da başarılı olamadı.
Bütün bu olaylar ve Müslüman Arapların İran’a saldırıları sonucu (H.K.) 31 (M.S.) 652 yılında Yezdğird’in ölümünün ardından Sasani devleti yıkıldı. Sasani devletinin yıkılmasıyla birlikte İran’ın İslam öncesi (Eski İran) tarihi de sona erdi.
Tarihçi Will Durant Medeniyetler Tarihi yapıtında şu cümlelere yer verir. "Ne var ki, bir millet hakkında padişahlarının tutum ve davranışlarına bakarak yargıya varmak doğru ve adaletli bir yaklaşım değildir.
İyi ve temiz soyluların saadetli ve babtiyar milletlerde olduğu gibi tarihleri yoktur ... İranlar, verdikleri sözde durmayan Yunanlılar arasında bile ahde vefalılıkları ile taninmaktaydı.
Eğer İranlıları iyi nam ve övgüyle anıyorsak bunun nedeni, bir İranlının, diğer İranlılar ile savaşmak için kendisini piyon olarak kullandırmasının ender rastlanan bir olay olmasıdır.
Oysa Yunanlıları kendi içinde kırdırmak isteyen herkes, bir Yunanlıyı çok rahat satın alabiliyordu. Geçmiş dönemlerde Yunan savaşçilarının ülke balks aleyhinde kendilerini kiralaması sıkça görülen bir durumdu. İranlılar sağlam karakterli, dürüst, sözüne güvenilir aynı zamanda misafırperver ve affediciydiler.
Gelenek ve göreneklere uymaya Çinliler kadar özen gösteriyorlardı.Yeme ve içmeleri gösterişten uzak ve oldukça sadeydi. Temizliğe son derece önem veriyor ve bunu büyük bir nimet olarak görüyorlardı. Aile kurumu ise toplumsal yapının en kutsal birimi olarak kabul edilmekteydi" .
İSLAM ÖNCESİ IRAN TARIHI -3
İSLAM ÖNCESİ IRAN TARIHI -2
İSLAM ÖNCESİ IRAN TARIHI -1
ASRI SAADET DÖNEMİNDE İRAN
İran Azınlıkların Konumu-2
